ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਦੇ ਵਿੱਚ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ/ਸਥਾਨ, ਸਥਾਨਕ ਅੰਤਰ ਜਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਮੰਗ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਜਾਂ ਮੌਸਮ ਦਾ ਅਸਰ, ਸਸਤੇ ਇਨਪੁਟਸ ਜਾਂ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਉਪਲੱਬਧਤਾ ਆਦਿ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਪੋਲਟਰੀ/ਮੁਰਗੀ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਸੂਰ ਪਾਲਣ ਦਾ ਕਿੱਤਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹੋਰ ਪਸ਼ੂਪਾਲਣ ਸੰਬੰਦੀ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜ਼ਲਦੀ ਆਮਦਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਜੋਖਮ ਕਾਰਕਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।
ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ, ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਵ ਲਈ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲੈਕਟਿਕ ਉਪਾਅ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ/ਸਬੰਧਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨਾਲ ਡੇਅਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਜਾਂ ਏਕੀਕਰਣ, ਦੁੱਧ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਵਰਧਨ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਮੰਡੀਕਰਨ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਵੱਧ ਮੁਨਾਫੇ ਲਈ ਅਹਿਮ ਕਾਰਜ ਹਨ।
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜਾਨਵਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ:
ਹਾਂ, ਅਚਾਰ ਨੂੰ ਬੱਕਰੀ ਦੇ ਰਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬੱਕਰੀਆਂ ਗੰਧ ਵਾਲਿਆਂ ਫੀਡ ਸਮੱਗਰੀ ਘੱਟ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਅਚਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਰਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਮ ਉਮਰ (ਲਗਭਗ 3 ਮਹੀਨੇ) ਵਿੱਚ ਅਚਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚੰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਦੇ ਉਭਰ ਰਹੇ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਡਰੱਗ ਜਾਂ ਦਵਾਈ ਨਿਰਮਾਤਾ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਦਵਾਈ ਦੇ ਕਢਣ ਦੀ ਮਿਆਦ ਜਾਂ ਸਰੀਰਕ ਸਫਾਈ ਸਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਆਮ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਕਰੀਆਂ/ਭੇਡਾਂ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤਜਾਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੈੱਡ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖਰਾਬ ਮੌਸਮੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸਟਾਲ-ਫੀਡ ਜਾਂ ਬਾੜੇ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸ਼ੈੱਡ/ਆਸਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੇ ਜਾਂ ਪੱਕੇ ਢਾਰੇ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬੱਕਰੀ/ਭੇਡ, ਗਾਂ/ਮੱਝਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਜੁਗਾਲੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਾਰੇ (ਹਰਾ/ਸੁੱਕਾ ਚਾਰਾ) ਅਤੇ ਨਾਲ ਵੰਡ ਅਧਾਰਤ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋਕਿ ਉਪਲਬਧ ਫੀਡ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬੱਕਰੀਆਂ ਦੇ ਉਚਾਈ ਤੋਂ ਖਾਉਂਣ ਦੇ ਸ੍ਵਭਾਵ ਜਾਂ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ਿੰਗ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫੀਡਰ ਜਾਂ ਖੁਆਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਵੈਟਨਰੀ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ, ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਦੇ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਜੁੜੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂਕਿ:
ਸੂਰ ਨੂੰ ਮੀਟ ਲਈ ਪਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੂਰ ਦੀ ਮੀਟ ਦੀ ਮੰਗ ਘੱਟ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਪਤ ਵਾਲੀ ਮੀਟ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ, ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਮੰਗ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਉਪਰੋਕਤ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਮੰਡੀਕਰਨ ਲਈ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਕੇ ਸੂਰ ਪਾਲਣ ਦਾ ਕੰਮ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ।
ਸੂਰ ਮੋਨੋਗੈਸਟ੍ਰਿਕ ਜਾਂ ਬਿਨਾ ਜੁਗਾਲੀ ਖਾਉਂਣ ਵਾਲਾ ਜਾਨਵਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਖਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ, ਸੂਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹਰੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਗੈਰ-ਰਵਾਇਤੀ ਫੀਡ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਖ ਤੌਰ ਤੇ ਵੰਡ ਜਾਂ ਦਾਣਾ ਮਿਸ਼੍ਰਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਟਲ/ਹੋਸਟਲ, ਖੇਤੀ-ਉਦਯੋਗਾਂ/ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਆਦਿ ਦੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਉਪ-ਉਤਪਾਦਾਂ 'ਤੇ ਪਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਕੀਮਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਵੇਰਵੇ ਸਹਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਸ ਵੈੱਬਲਿੰਕ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ: https://husbandrypunjab.org/plansschemes.aspx
ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਦਿਤੇ ਗਏ ਵੈਬਲਿੰਕ ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ : https://dahd.nic.in/schemes_programmes
eNaM, ePashuhaat, IndiaMart, Bigbasket, Milkbasket, Kisanrath (ਪਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ)
ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ (ਬੇਚੈਨੀ, ਵਧੀ ਹੋਇ ਗਤਿਵਿਧਿਆਂ, ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬੋਲਣਾ, ਯੋਨੀ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਡਿਸਚਾਰਜ (ਸਰਵਾਈਕਲ ਡਿਸਚਾਰਜ), ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਿਸ਼ਾਬ ਆਉਣਾ ਆਦਿ; ਸਰਵਾਈਕਲ ਡਿਸਚਾਰਜ ਦੇ ਫਰਨ ਪੈਟਰਨ ਦੀ ਜਾਂਚ; ਟੀਜ਼ਰ ਜਾਂ ਟਰੈਂਡ ਬਲਦ ਦੀ ਪਰੇਡਿੰਗ ਰਾਹੀਂ।
ਕੱਚਾ ਦੁੱਧ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜਰਾਸੀਮ/ਸੂਖਮਜੀਵਾਂ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਰੂਸੈਲਾ (ਬਰੂਸੀਲੋਸਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ), ਮਾਈਕੋਬੈਕਟੀਰੀਅਮ ਬੋਵਿਸ (ਟੀ.ਬੀ. ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ), ਕੋਕਸੀਏਲਾ ਬਰਨੇਟੀ (ਕਿਊ ਬੁਖਾਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ), ਸਟੈਫ਼ੀਲੋਕੋਕਸ ਔਰੀਅਸ (ਫੂਡ ਪੁਆਇਜ਼ਨਿੰਗ ਜਾਂ ਜਹਰਵਾਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ), ਸਟੇਫਾਈਲੋਕੋਕਸ ਔਰੀਅਸ (ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼ ਜਾਂ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) ਆਦਿ।
ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਦੁਰਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਕੁਝ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਨੁਕਤਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜਾਂ ਤੀਬਰਤਾ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂ ਘਟਾਇਆ ਜਾਂ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂਕਿ:
ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਪਰੇਅ ਲੀਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚੋ, ਸਪਰੇਅ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਫੀਡ ਅਤੇ ਚਾਰੇ, ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਓ। ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੇ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖੋ।
ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ, ਸੋਕੇ ਜਾਂ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਚਾਰੇ ਨੂੰ ਭੁੱਖੇ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਖੁਆਉਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ, ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਖਾਦ ਨਾਲ ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀ ਪੀਓਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉ।
